Dlaczego podjadamy i jak skutecznie sobie z tym poradzić?
Nasze emocje mają ogromny wpływ na to, jakie jedzenie wybieramy i jakie mamy nawyki żywieniowe. Ilość, częstość przyjmowania pokarmu oraz jego rodzaj nie zawsze zależą od czynników związanych z potrzebami fizjologicznymi organizmu. Stwierdzono, że relacja pomiędzy jedzeniem, a emocjami jest znacznie silniejsza u osób otyłych niż u osób z prawidłową masą ciała. Właśnie dlatego kładzie się coraz większy nacisk na wpływ czynników psychologicznych i emocjonalnych w nieprawidłowym odżywianiu się.
Głód nie z żołądka, a z głowy
Dlaczego sięgamy po jedzenie? Odpowiedź na to pytanie nasuwa się sama: "bo jesteśmy głodni". Gdy przyjrzymy się dokładnie naszym odczuciom, które towarzyszą nam w tym czasie, może okazać się, że to nie tylko uczucie głodu skłania nas do sięgnięcia po jedzenie, ale też fakt, że obok je ktoś inny, coś pięknie pachnie lub akurat teraz jest pora obiadu, no i oczywiście do kawy wypada zjeść coś słodkiego. Przyczyną sięgania po jedzenie mogą być też stany emocjonalne, zarówno te negatywne jak złość, smutek, lęk, rozczarowanie, ale również te pozytywne np. radość, ekscytacja. Takie wahania nastrojów powodują dyskomfort podobny do uczucia głodu, a jedzenie pozwala szybko rozładować nagromadzone napięcie, zniwelować przykre doznania i odwrócić uwagę od problemów. Jednak emocjonalne podjadanie to prosta droga do nadwagi, otyłości oraz poważnych problemów zdrowotnych.
Emocjonalne jedzenie
Głód emocjonalny poznamy po tym, że pojawia się nagle, a głód fizyczny stopniowo. Zwykle epizody takich stanów dają o sobie znać w porze kolacji lub występują pomiędzy posiłkami. Najczęściej sięgamy wtedy po produkty wysokokaloryczne takie jak chipsy, słodycze czy też fast foody - zazwyczaj w nadmiernych ilościach. O ile głód fizyczny możemy zaspokoić za jakiś czas i jest to do wytrzymania, to głód emocjonalny musi być zaspokojony natychmiast konkretnym rodzajem pokarmu. Osoby, które mają problem z emocjonalnym jedzeniem spożywają często posiłki w samotności, w tajemnicy przed innymi domownikami. Dotyczy to osób niezależnie od wieku, klasy społecznej i płci, ale jest szczególnie niebezpieczne u młodych kobiet, ponieważ może prowadzić do innych zaburzeń odżywiania takich jak anoreksja i bulimia.
Błędne koło
Radzenie sobie z emocjami poprzez spożywanie jedzenia tak naprawdę nie prowadzi do niczego. Nie pozwala ono na dotarcie do prawdziwej przyczyny problemu. Jedzenie emocjonalne to poważna przeszkoda w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, a w okresie odchudzania może powodować wyrzuty sumienia, spadek motywacji i zaniechanie diety, napędzając tym samym błędne koło.
Zidentyfikuj wroga i znajdź rozwiązanie
Przyczyny emocjonalnego jedzenia mogą być różne - stres, nuda i poczucie pustki, nawyki z dzieciństwa, gdzie jedzenie było formą nagrody lub wpływ otoczenia na daną osobę. Może konkretne miejsca, uczucia czy sytuacje powodują, że pojawiają się napady emocjonalnego głodu? Ogromną rolę na drodze do wyeliminowania problemu stanowi umiejętność rozpoznawania własnych emocji i znalezienie konstruktywnego sposobu rozwiązania go. Warto podjąć konkretne kroki w celu kontrolowania zachcianek:
- Naucz się identyfikować prawdziwy głód. Jeśli ostatni posiłek został zjedzony 1-2 godziny temu, prawdopodobnie nie jest to prawdziwy głód. Poczekaj kilka minut, najczęściej zachcianki przemijają same.
- Załóż dzienniczek żywieniowy i zapisuj w nim nastroje, okoliczności, które stały się impulsem do sięgnięcia po posiłek [pobierz tutaj].
- Spożywaj posiłki świadomie, w spokojnym tempie tak, aby organizm miał czas na zaspokojenie głodu. Wyłącz telewizor, odłóż telefon, skup się na jedzeniu.
- Sięgnij po zdrową, niskokaloryczną przekąskę pomiędzy posiłkami (jeśli pojawi się taka potrzeba) np. świeża marchewka, pomidor koktajlowy, kawałek papryki.
- Znajdź inny sposób na poprawę nastroju np. kąpiel w wannie, spacer, domowa maseczka, ćwiczenia oddechowe, telefon do przyjaciółki.
- Trenuj silną wolę, sytuacje stresowe potraktuj jak wyzwanie, a powstające na ich skutek pobudzenie wykorzystaj jako źródło energii do działania.
Zmiany wymagają czasu. Jeśli w ich trakcie zdarzy Ci się, że poddasz się emocjonalnemu jedzeniu, nie obwiniaj się tylko zastanów się, dlaczego tak się stało - niech to będzie cenna lekcja na przyszłość. W przypadku, gdy takie sytuacje pojawiają się często i żadne z rozwiązań nie działa należy poszukać wsparcia u innych osób, najlepiej specjalistów (psycholog, dietetyk).
Pokarm oprócz zaspokajania potrzeb biologicznych człowieka, dostarcza przyjemności i radości, ale również może odgrywać istotną rolę w radzeniu sobie z emocjami oraz stresem. Warto zdawać sobie z tego sprawę i doskonalić odpowiednie sposoby radzenia sobie z napięciem nerwowym.
